Poznaj swoją wadę

Rodzaje wad wzroku:

1. Krótkowzroczność (myopia)

Jest to wada wzroku polegająca na powstawaniu na siatkówce nieostrego obrazu obiektu położonego w dali. Układ optyczny oka ogniskuje bowiem promienie świetlne przed siatkówką, co jest spowodowane albo zbyt długą osią gałki ocznej, albo zbyt dużą mocą łamiącą układu optycznego.

Istnieją 3 stopnie krótkowzroczności:

• niska do – 3 D (dioptrii) powoduje, że oko dobrze widzi jedynie na odległość od 1 m do 30 cm;
• średnia do – 6 – 8 D powoduje, że oko wymaga korekcji i w dal i z bliska;
• wysoka krótkowzroczność jest nie podlegającą leczeniu, rozpoczynającą się we wczesnym dzieciństwie genetyczną chorobą degeneracyjną, z wadą wzroku narastającą od minus kilkunastu do minus kilkudziesięciu dioptrii w ciągu życia i charakteryzującą się postępującym zanikiem siatkówki.

Krótkowzroczność niskiego i średniego stopnia, oraz astygmatyzm do 2,0 D, mogą skorygować w pełni:

• Okulary, pod warunkiem że różnica wielkości wady obu oczu, a także wielkość astygmatyzmu nie przekracza poziomu 2-3 dioptrii. Skorygowanie okularami wyższej wady powodowałoby zbyt dużą różnicę wielkości obrazu pochodzących z obu oczu i duży dyskomfort przy patrzeniu obuocznym.
• Soczewki kontaktowe, które mają tę zaletę, że nie pomniejszają obrazu tak jak to ma miejsce w korekcji okularowej, mogą zatem w pełni wyrównywać tzw. różno wzroczność, tzn. większe od 2 – 3 D różnice wady obu oczu. Jednak ogólnie dostępne, miękkie soczewki kontaktowe nie mogą skorygować astygmatyzmu od 1.0 D cyl wzwyż. W tych przypadkach mają zastosowanie indywidualnie dobierane toryczne soczewki kontaktowe.
• Chirurgia refrakcyjna, tj. laserowy zabieg polegający na zmniejszaniu grubości rogówki i powodujący osłabienie jej mocy optycznej. Wskazania i przeciwwskazania do takich zabiegów opierają się na wnikliwych badaniach kwalifikujących i muszą być indywidualnie omawiane z operatorem. czytaj więcej »

Krótkowzroczność wysoka wynika z istnienia od dzieciństwa zbyt długiej gałki ocznej, która nadal wzrasta w ciągu życia i powoduje, że kształt oka przestaje być kulisty, staje się natomiast wydłużony, walcowaty. Równoległa wiązka światła, wpadająca do oka patrzącego w dal, zostaje zogniskowana znacznie przed siatkówką. Konieczne jest więc takie osłabienie mocy optycznej oka, a by załamanie było odpowiednio słabe i obraz mógł się ogniskować na dnie oka. Stosuje się 3 metody:

• Okulary, które jednak przy soczewkach o mocy wyższej niż – 10,0 D (dioptrii) w tak dużym stopniu zmniejszają obraz oglądanego obiektu, że jego rejestracja przez zmienioną zanikowo siatkówkę może być trudna. Podobnie trudny jest do wyrównania wysoki stopień astygmatyzmu, jak również znaczna różnowzroczność obu oczu (patrz wyżej).
• Soczewki kontaktowe, nie pomniejszające tak silnie obrazu mogą pełni wyrównywać zarówno wysokie wady jak i różnowzroczność. Wyrównanie astygmatyzmu wymaga jednak soczewek torycznych, które są indywidualnie dobierane i zamawiane u producenta indywidualnym zamówieniem.
• Chirurgia refrakcyjna w wysokiej krótkowzroczności polega najczęściej na wszczepianiu do wnętrza oka soczewki wewnątrzgałkowej (IOL) o takiej mocy, aby układ optyczny ogniskował obraz na siatkówce. Najracjonalniejsze jest w tym przypadku usunięcie w obu oczach własnych soczewek, które pogłębiają krótkowzroczność – szczególnie gdy zaczynają mętnieć z powodu zaćmy – i zastąpienie ich wczepami sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych (IOL). Wskazania i przeciwwskazania do tego zabiegu opierają się na wnikliwych badaniach kwalifikujących i muszą być indywidualnie omawiane z operatorem.

Poznaj swoją wadę:

2. Nadwzroczność (hypermetropia)

Jest to wada wzroku polegająca na powstawaniu na siatkówce nieostrego obrazu obiektu położonego przede wszystkim z bliska, co powoduje, że jest najczęściej nazywana dalekowzrocznością. Układ optyczny oka nie ogniskuje promieni świetlnych na dnie oka, a za okiem. Jest to spowodowane albo zbyt krótką osią gałki ocznej, albo zbyt dużą mocą łamiącą układu optycznego.

W oku istnieje mechanizm akomodacji, tzn. zwiększania mocy optycznej oka przez zmianę mocy soczewki, co w normalnych warunkach jest konieczne gdy oglądamy obiekt położony blisko oczu. Nadwzroczność fizjologicznie występuje u małych dzieci, gdyż ich gałki oczne jeszcze rosną i do ok. 3-ciego roku życia są mniejsze niż oczy osób dorosłych. Dzieci jednak, a także młodzież, mają bardzo dużą zdolność akomodacji, spowodowaną elastycznością soczewki. Skurcz położonego wokół równika soczewki mięśnia akomodacyjnego zwalnia napięcie naciągających soczewkę więzadełek, powodując natychmiastowe, sprężyste pogrubienie soczewki. U dziecka może ono bez trudu niwelować nadwzroczność 7-8 dioptrii przy patrzeniu w dal, a zwiększenie siły skurczu akomodacyjnego dodatkowo dostosowuje oko do patrzenia z bliska.

Nadwzroczne oko tzw. „dalekowidza” źle widzi zarówno z bliska, jak i z daleka, jednak łatwość zwiększania mocy optycznej oka dzięki akomodacji powoduje, że u dzieci nadwzroczność jest utajona, a w młodym wieku ujawnia się tylko częściowo.

Nadmierna akomodacja u dzieci może powodować powstanie zbieżnego zeza akomodacyjnego. Z kolei u osób młodych, ze słabnącą zdolnością akomodacji, jej przewlekle napięcie może wywołać utrwalony skurcz mięśnia akomodacyjnego, w którym nie dochodzi do rozkurczu także przy patrzeniu w dal. Taki stan wywołuje ból oczu i głowy, a trwale pogrubiona soczewka powoduje, że zwiększona moc optyczna oka paradoksalnie pozoruje krótkowzroczność, co może być powodem stosowania nieprawidłowej korekcji okularowej.

Dzieci i młodzież przed zapisaniem okularów korekcyjnych wymagają całkowitego, farmakologicznego zniesienia zdolności akomodacji. W tym celu lekarz ordynuje najczęściej podawanie do oczu przez 3 – 4 dni 3 x dziennie po 1 kropli 1% roztworu atropiny i dopiero po tym okresie stwierdza rzeczywistą wadę wzroku, a następnie dostosowuje do niej okulary. Porażenie akomodacji po atropinie trwa kilka dni, w czasie których utrudniane jest czytanie i inne formy precyzyjnej pracy z bliskiej odległości.

W niektórych przypadkach, szczególnie u starszej młodzieży przy braku zeza lub podejrzenia skurczu akomodacji, lekarz może zadecydować o jej zniesieniu innymi środkami farmakologicznymi, których działanie trwa tylko kilka godzin. W szczególnych przypadkach mogą one jednak nie w pełni porażać zdolność akomodacji.

Z wiekiem zdolność akomodacji maleje i nadwzroczność można wyrównać już tylko wzmocnieniem układu optycznego oka soczewkami skupiającymi o znaku „+”. Zazwyczaj są to szkła okularowe lub soczewki kontaktowe.

Poznaj swoją wadę

3. Niezborność (astygmatyzm)

Jest dość często spotykaną wadą wzroku. Wiele osób z krótkowzrocznością i nadwzrocznością ma również pewien stopień astygmatyzmu. Niezborność występuje wtedy, gdy rogówka ma kształt bardziej zbliżony do wycinka piłki używanej w rugby, niż do wycinka kuli.

W rezultacie osoby z niezbornością mają zniekształcone i zamazane widzenie, gdyż promienie wpadające do oka załamywane są pod różnymi kątami. Osoby z większym stopniem astygmatyzmu mają zamazane widzenie nie tylko na dużą odległość, jak przy krótkowzroczności, ale także z bliska.

4. Starczowzroczność (presbyopia)

Presbyopia, czyli starczowzroczność jest wynikiem fizjologicznego procesu twardnienia i spadku elastyczności soczewki, która coraz trudniej zmienia swój kształt, mimo napinania się mięśnia akomodacyjnego. Pierwsze objawy osłabienia się zdolności przystosowawczych oka do patrzenia z bliskiej odległości (30—50 cm) osoby normowzroczne, tzn. nie mające żadnej wady wzroku, zauważają około 40. – 45. roku życia. Stopniowo oddala się tzw. punkt bliży wzrokowej, co skutkuje coraz to dalszym odsuwaniem od oczu czytanego tekstu.

Celem wyrównania starczowzroczności konieczne jest zastosowanie dodatkowej soczewki skupiającej (ze znakiem „+”) do pracy wzrokowej z bliskiej odległości. U osób nadwzrocznych powoduje to zapisanie silniejszych szkieł plusowych do bliży niż stosowane przy patrzeniu w dal. Osoby z niską krótkowzrocznością pracują z bliska bez okularów, a osoby ze średnią i wysoką krótkowzrocznością używają do tego celu słabszych soczewek rozpraszających („-„).

Brak zdolności akomodacyjnych powoduje dyskomfort przy patrzeniu na odległości pośrednie. Okulary dobrane w dal (odległość 5 – 6 m.) oraz drugie, umożliwiające ostre widzenie z konkretnej bliskiej odległości np. 30 – 50 cm do czytania, lub czy odległości 70 cm do pracy przy monitorze komputerowym, nie dają ostrego obrazu obiektów leżących w odległościach pośrednich. W rozwiązaniu tego problemu pomagają okulary o zmiennej ogniskowej, tzw. progresywne, zaopatrzone w soczewki, których moc zmienia się wzdłuż całej przestrzeni optycznej. I tak moc optyczna soczewki położona w połowie jej wysokości odpowiada mocy potrzebnej przy patrzeniu w dal, a położona w dolnej części, wykorzystywanej przy patrzeniu z bliska, odpowiada mocy potrzebnej do czytania z 30 cm.

Poznaj swoją wadę